05 diciembre 2014

Diccionario Guaraní K / M


Kã: seco
ka'a: yerba mate, planta, hierba
ka'aguy: monte, bosque
ka'aguy: bosque
ka'aru: tarde
ka'avo: hierbas, verdura
ka'ay: mate
ka'ê: asado
ka'i: mono
ka'u: borracho
ka'ygua: mate, calabaza
kachiãi: indisciplinado, informal
kái: quemarse
kaigue: sin ganas
kaigue: aburrirse
kakaha: letrina
kakuaa: adulto, crecer
káma: pecho, busto
kambuchi: cántaro
kamby: leche
kambyrypy'a: cuajado
camisa: camisa
kane'õ: cansancio, cansado
kangue: hueso
kangy: deprimido, lánguido, débil
kañy: esconderse, perderse
kapi'i: paja
kapi'y: carpincho
kapilla: ciudad
kapiÿva: carpincho
karaguata: bromeliáceas
karai: señor
karai ñe'ê: español
karape: bajo
karia'y: mozo
kart: comer, comilón
karugua: ciénaga, estero
karumbe: coche de plaza, tortuga
kasõ: pantalón
káso: historia, cuento
vatu: sí, pues
katupyry: inteligente, hábil
káva: avispa
kavaju: caballo
kavara: cabra
kavure'i: pájaro de buena suerte, atractivo
kay'u: tomar mate
ke: dormir, guardarse, entrar
keha: hotel
kéra: sueño
kerana: dormilón
kesu: queso
kirirî: callarse
ko: andar, vivir, estar
ko árape: hoy
ko rei: estar ocioso
ko'ápe: aquí
ko'árupi: por aquí
ko'ê: amanecer, la mañana
ko'êmbuéramo: pasado mañana
ko'êro: mañana
ko'êroite: muy pronto de mañana
ko'êsoro: romper del alba
kóche: coche, automóvil
kóga: huerto
kóga: huerta
kóicha: así
kóina: he aquí, toma
kokue: chacra
kokuehe: hace unos días
komû: letrina
kopi: desmalezar, rozar
kora: corral
korapy: corral
kororõ: rugir
kotevê: necesitar
koty: habitación, pieza
kotyo: hacia
kóvante jepe: por lo menos
kove: vivir
koygua: campesino
ku: aquel
kû: lengua
ku'asã: cinturón, faja
ku'e: moverse
ku'i: molido
kua: agujero
kuã: dedo
kuaa: conocer, saber
kuairû: anillo
kuarahy: sol
kuarahy'ã: sombra
kuarahyreike: este
kuarahyresê: oeste
kuatî: zorrita, ardilla
kuatia: papel
kuatia ñe'ê: libro
kuave'ê: ofrecer
kue, ngue: ex- , fuera de
kuehe: ayer
kuehe ambue: anteayer
kuera: sanar
kuerái: estar harto
kuimba'e: hombre, varón
Cumandá: poroto
Kumby: probar
Kuñakarai: señora
Kuñataî: señorita, muchacha
Kundaha: investigar
kunu'û: mimos, caricias
kupépe: detrás de
kure: cerdo
kuriete: tarde (muy)
kuru: lepra, sarna
kururu: sapo
kurusu veve: avión
kutu: herir, clavar
ky: llueve
ky'a: sucio
ky'a'o: limpiar
ky'ÿi: ají
kyha: hamaca
kyhyje: temer
kyju: grillo
kypy'y: hermana menor
kyra: gordo, grasoso
kyre'ÿ: ganas, deseo
kyrÿi: tierno, frágil
kyse: cuchillo
kytî: cortar
kivi: hermano de la mujer
L
Lája: costumbre, clase, carácter
Lembu: escarabajo
Liga: conseguir
M
mýi: moverse
ma: ya
ma'ê: mirar, atender, observar
maerãpa: para qué
mainumby: picaflor, colibrí
maiteipa: saludo
malisia: pensar, suponer
mamóguipa: de dónde
Mamóngotyo: hacia dónde
Mamópa: dónde, adónde
mamoyguápa: de dónde
maña: mirar
mandi: pues, sólo
mandi'o rapo: raíz de mandioca
mandi'o: mandioca
mandu'a: acordarse, tener memoria, recordar
manduvi: maní, cacahuete
mandyju: algodón
mano: morir
mante: solamente
manterei: continuamente, siempre
máramo: nunca
marandu: noticia, mensaje
marangatu: santo/a, bendito/a, estimado
marave: nada
marave ndoikói: no importa
marcha: funcionar
máva mávapa: quiénes
máva mba'épa: de quién
Mávapa: quiénes
mayma(va): todos
maymáva: todo
mba'apo: trabajar
mba'e: cosa, algo, propiedad
mba'e heta: rico, con propiedades
mba'e rovy: verdura
mba'éguipa: por qué
mba'ehápa: por qué
mba'éichapa: cómo
mba'embyasy: triste, melancólico
mba'épa: qué
mba'ére(he)pa: por qué
mba'eve: nada
mba'evete chéve: no importa
mbaraka: guitarra
mbarakaja: gato
mbarete: fuerte
mbayru: coche, recipiente
mbegue: despacio
mberu: mosca
mbichy: tostado
mbo'e: enseñar
mbo'ehao: escuela
mbo'ehára: profesor/a
mbo'y: regar
mbochyryry: freír
mboguataha: el que hace caminar, guía
mboguejy: bajar
mbohapy: tres
mbohe: condimentar
mboheha: condimiento
mbohory: alegrar, encantar
mbohovái: desobedecer, contestar
mbohupa: huésped
mbohupa: albergar
mbói: serpiente
mboja'o: compartir
mbojaru: burlarse
mbojegua: adornar
mbojere: traducir, dar vuelta, trasladar
mbojoja: igualar
mboka: arma de fuego
mbokaja: cocotero
mbokapu: tirar, disparar
mbopi: murciélago
mbopu: tocar
mborayhu: amor
mborayhuhápe: cariñosamente
mborevi: tapir
mboriahu: pobre
mbota: golpear
mbotavy: engañar, atontar
mboty ... ary: cumplir años, cumplir, cerrar
mbou: enviar
mbovýpa: cuántos
mbovy: pocos
mbovyetéramo: menos, por lo menos
mbovyve: gratis, menos
mboy'u: dar de beber
mboyve: antes
mboyvytimbo: levantar polvo
mbujape: pan
mburika: mula
mburukuja: árbol de mburacuyá
mburuvicha: gran jefe
mburuvicha: presidente
Mburuvicha Róga: casa presidencial
mbyai: estropear
mbyaku: calentar
mbyaty: reunir
mbyja: estrella
mbyky: corto
mbyry'ái: calor (tengo calor)
mbytépe: entre, entrar, dentro de
me'ê: dar, permitir, otorgar
memby: hijo/a
memby'anga: ahijado, ahijada
membykuña: hija
meme(te): continuamente
ména: marido
menda: bodas, casarse
mendare: casado
mi: un poco
michî: pequeño
míkro: micro, colectivo
mimbi: brillar
mimby: flauta
mimói: hervido
mirî: pequeño
mitã: muchacho, joven
mitã Tupã: arete navidad
mitã'i: niño
mitã'i (okambúva): bebé, lactante
mitãkuña: niña
mo'ã: pensar
moakãrasy: dar dolor de cabeza
moambue: cambiar
moherã: dudar
mohesakã: explicar, aclarar
moî: poner, meter
moinge: meter
moirû: acompañar
mokã: secar
mokambu: amamantar
mokõi: dos
mokunu'û: acariciar, mimar
momaitei: saludar
momba: acabar
momba'apo: hacer trabajar
mombáy: despertar mombe'u: narrar mombyry: lejos mombyrygua: de lejos, forasteromomorã: admirar mondýi: asustar monda: robar mondaha: ladrón monde: vestirmondo: mandar, enviar moñe'ê: leer moñenoña: criar mongaru: alimentar monguera:curar mongy'a: ensuciar mono'õ: cosechar moõpa dónde mopane desilusionar mopotîlimpiar morotî blanco mosaingo colgar muã luciérnaga myakÿ: mojar myaña: empujarmyasãi: extender, publicar myatã: estirar myatyrõ: arreglar, componer myendy: encendermymba: animal doméstico

mymbakuéra: ganado

No hay comentarios:

Publicar un comentario